De komende weken presenteren wij voor het negende jaar op rij onze favoriete afgestudeerde kunstacademie-talenten: de Dutch Design Talents 2017. Aafke Bouman studeerde dit jaar af aan de HKU in de richting Illustratie. In haar afstudeerproject 'Strangers in Strange Lands' onderzoekt Aafke het verlangen om te verdwijnen aan de hand van drie fictieve personages.
Het gaat goed. Ik heb recentelijk gehoord dat ik geselecteerd ben voor het Kunstparticipatieproject van het K.F. Hein Fonds en daar ben ik tot en met juni 2018 mee bezig. Het project richt zich op ‘t Groene Sticht in Leidsche Rijn, een woon-werkgemeenschap voor ex-daklozen. Het idee is om eerst interviews af te nemen met alle bewoners en vervolgens met die informatie een nieuw werk te maken.
Dat klopt wel. Ze vroegen me in eerste instantie of ik samen met de mensen werk wilde gaan maken of me liever zou laten inspireren – toen heb ik heel bewust voor het tweede gekozen. Ik ben heel benieuwd waar mensen die weer in de maatschappij willen terugkeren mee gaan komen, omdat het eigenlijk het tegenovergestelde is van mijn afstudeerproject over mensen die willen verdwijnen.
Ik heb eerst de vooropleiding gedaan bij de HKU, omdat ik in het laatste jaar van de middelbare school wel wist dat ik iets met kunst wilde, maar ik wist absoluut niet welke richting. Op dat moment koos ik voor grafisch ontwerp, waarschijnlijk omdat ik een veilige keuze wilde maken. Vervolgens heb ik ook een jaar grafisch ontwerp gestudeerd aan de KABK, maar kwam ik er snel achter dat ik veel liever met mijn handen werk dan met de computer.
Toen ik in het tweede jaar Beeldrijm kreeg, realiseerde ik me pas echt dat een beeld op zichzelf kan staan en een heel verhaal kan vertellen
Ik startte gewoon het liefst met een tekening. Binnen grafisch moest ik juist meteen met een ontwerp starten en daarom heb ik na dat jaar de keuze gemaakt voor illustratie. Dat betekende dat ik terug moest naar de HKU, want de KABK biedt dat niet aan. Nu ben ik super blij dat ik voor illustratie heb gekozen, want hier heb ik uiteindelijk precies in gevonden waar ik naar op zoek was.
Strangers in Strange Lands
Van mijn dertiende tot mijn negentiende heb ik tekenles gehad en ook mijn oma was altijd bezig met schilderen en dingen maken, dus dat was altijd al onderdeel van mijn realiteit. Ik wist verder gewoon heel weinig, denk ik nu. Ik koos grafisch ontwerp vanwege het vormgeven. Op dat moment vond ik mode ook al heel erg leuk, dus dat was ergens ook nog een optie, maar na dat jaar aan de KABK ontdekte ik het analoog vormgeven van beeld heel erg.
Ik ben in de afgelopen jaren mijn fascinatie voor het autonome absoluut niet kwijtgeraakt, maar ik ben het in opdracht werken ook wel gaan waarderen, ondanks dat ik dit eerder een beetje als droge materie zag. Vooral het feit dat je een deel van een verhaal toevoegt aan een tekst, is iets wat ik nu ook interessant ben gaan vinden. Als ik erover nadenk is het afwisselen van die twee vormen van illustratie voor mij persoonlijk ideaal.
Nu, terugkijkend, denk ik dat het vak Beeldrijm voor mij persoonlijk heel goed geweest is. Voor dat vak zag ik, zoals ik net al zei, illustratie nog vrij direct en droog. Toen ik in het tweede jaar Beeldrijm kreeg, wat denk ik überhaupt mijn favoriete vak was, realiseerde ik me pas echt dat een beeld op zichzelf kan staan en een heel verhaal kan vertellen. Vanaf dat moment zag ik de autonome potentie van illustratie pas volledig. Ik heb toen als opdracht een boekje gemaakt op basis van allerlei objecten die ik in de kringloopwinkel had gevonden, die ik in een compositie had gefotografeerd en vervolgens met een tekening op had gereageerd – waardoor er een verhaal ontstond. Om op die manier om te gaan met de narratieve kracht van beeld en hierin alles te kunnen vormgeven was echt een openbaring en heeft uiteindelijk ook tot de werkwijze voor mijn afstuderen geleid.
Strangers in Strange Lands
Fotografie heeft eigenlijk altijd wel een grote rol gespeeld. Ik ben al heel lang bezig om met mijn telefoon kleine foto’s te maken van situaties, die ik vervolgens dan weer gebruik voor mijn tekeningen. Die losse foto’s kan ik heel snel schieten en meerdere van die beelden vormen zich in mijn hoofd dan samen tot nieuwe beelden die een verhaal vertellen.
Verder zijn tijdens de academie documentaires ook steeds meer als inspiratiebron gaan gelden. Ik kwam er op een gegeven moment achter dat ik in mijn werk de wisselwerking tussen een documentaire weergave en fictieve weergave heel interessant vind en ben dat steeds meer gaan gebruiken.
Ik kwam erachter dat ik in mijn werk de wisselwerking tussen een documentaire weergave en fictieve weergave heel interessant vind
Inspiratie uit documentaires geldt in het bijzonder voor mijn afstudeerproject. Zo heb ik me erg laten inspireren door de documentaire ‘Somewhere to Disappear’ (2010) van fotograaf Alec Soth, over mensen die zich buiten de maatschappij plaatsen. Ik zag die documentaire voor het eerst drie jaar geleden, wat toen heel erg een zaadje geplant heeft wat betreft de thematiek. Vervolgens keek ik hem nog een keer voordat ik met afstuderen begon en dat was echt het startpunt om die thematiek voor mezelf te onderzoeken in mijn project. Uiteindelijk zijn daar de drie fictieve verhalen over drie verdwenen personen uitgekomen.
Ik ben eigenlijk altijd best wel op mezelf geweest, ondanks dat ik een fijne klas had en veel tijd in de ateliers op de academie heb doorgebracht. Daar waren dan altijd wel anderen, maar dan zat ik eigenlijk altijd in een hoekje alleen te werken.
Strangers in Strange Lands
Ik zie het echt als een beginpunt van een werkwijze die ik heel erg goed vond werken. Het is natuurlijk wel een afgesloten project: ik ga het niet meer uitbreiden. Maar de thematiek en werkwijze wil ik in de toekomst graag blijven gebruiken. Het feit dat ik mezelf als maker opgesteld heb als een soort rechercheur op zoek naar de drie hoofdrolspelers van mijn afstudeerproject, stelde me in staat om heel associatief met beeld om te gaan en de wereld te observeren. Op die manier kon ik, bij wijze van spreken, een blikje op straat onderdeel maken van mijn project, als ik dat vond passen. Ik kon op deze manier mijn inspiratie overal om me heen vinden. Daardoor kon het project zelf alle kanten op gaan, wat ik heel fijn vond. Het hele project kon grenzeloos in mijn geest ontstaan, dat vind ik heel tof.
Ik kijk eigenlijk heel positief terug op mijn afstuderen, dus dat gevoel wil ik zo lang mogelijk proberen vast te houden
Hoe ik vervolgens deze werkwijze ook kan gebruiken in editorial werk is overigens echt nog een zoektocht. Inmiddels heb ik wel een groot beeldarchief opgebouwd, waar ik weer naar kan refereren als ik echt een specifieke opdracht binnen krijg. Op die manier hoef ik dus niet te starten met een blanco vel, maar probeer ik in opdrachten ook aanknopingspunten te vinden met mijn archief.
Strangers in Strange Lands
Het is niet zo dat ik echt wil verdwijnen, maar het fascineert me wel enorm. Ik vraag me wel af hoe het zou zijn als ik er niet meer zou zijn. Hoe dat in zijn werk zou gaan en wat voor reactie dat teweeg zou brengen.
Naast de opdracht voor het K.F. Hein Fonds, ga ik in november een residency van een week doen bij Extrapool in Nijmegen. Daar kijk ik ook heel erg naar uit. Daarnaast ga ik ook heel erg mijn best doen om editorial illustraties in opdracht te kunnen maken door allerlei redacties aan te schrijven. Het is even afwachten wat daar uit gaat komen.
Ik kijk eigenlijk heel positief terug op mijn afstuderen, dus dat gevoel wil ik zo lang mogelijk proberen vast te houden. Ondanks dat het natuurlijk ook spannend is. Het is in ieder geval goed dat ik een groot project als voor het K.F. Hein Fonds kan doen de aankomende maanden, dat zorgt voor houvast.
Portretfoto: Nick Helderman
Strangers in Strange Lands
Strangers in Strange Lands
Strangers in Strange Lands
Supported by